بعد از انقلاب صنعتی در قرن 18 میلادی، بشر همواره با اقدامات مختلفی که انجام داده کیفیت هوایی که تنفس میکنیم را هر روز نسبت به روز قبل کاهش داده است. از کارخانههایی که راهاندازی میکنیم گرفته تا اتومبیلها و حتی نوع سوختی که در خانه های خود استفاده می کنیم، همه و همه به بیشتر شدن آلودگی هوا کمک کرده و منجر به خطرات بیشتر برای سلامتیمان میشوند.
هرچند که همه ما در معرض خطرات شدید آلایندهها قرار داریم، عدهای به دلایل مختلف در برابر آلایندهها بسیار حساستر هستند. این افراد شامل گروههای زیر میشوند:
- افرادی که مشکلات ریوی دارند
- افرادی که مبتلا به بیماریهای قلبی و عروقی هستند
- افرادی که مبتلا به انواع مختلف آلرژی هستند
این افراد با آلودهتر شدن هوا، با مشکلات بسیار بیشتر دست و پنجه نرم میکنند. در این میان سوال اینجاست که چه کارهایی برای محافظت از خود و اعضای خانوادمان در روزهای آلوده میتوانیم انجام دهیم؟
[alert style=”warning”]در این مقاله همراه ما باشید تا با انواع آلایندههای هوا و نحوه کنترل آنها آشنا شویم.[/alert]
[heading tag=”h2″ align=”center” color=”#000″ style=”lines” color2=”#000″]مهمترین آلایندههای موجود در هوا کدامند؟[/heading]
همانطور که میدانید، لیست بلند بالایی از آلایندههای مختلف در هوا وجود دارد. اما کدام یک از این آلایندهها ما را با خطرات بیشتری مواجه میکنند یا متداولتر هستند؟ پیش از آنکه به سراغ راههای کنترل آنها برویم، لازم است کمی بیشتر با آنها آشنا شویم:
ذرات معلق یا PM
ذرات معلق PM، یا همان Particulate matter، ترکیبی از جامدات و مایعات مختلف مثل کربن، مواد شیمیایی آلی پیچیده، سولفاتها، نیتراتها، گرد و غبار معدنی و آب معلق در هوا است. این درات اندازههای متفاوتی دارند. بعضی از ذرات مانند گرد و غبار، دوده و خاک آنقدر بزرگ هستند که با چشم غیر مسلح هم دیده می شوند.
اما خطرناکترین نوع این ذرات که بسیار کوچکتر هستند، ذرات معلق PM 10 و PM 2.5 هستند. PM 10 ذرات آلایندهای هستند که قطری کمتر از 10 میکرون دارند. میکرون 100 برابر کوچکتر از یک میلیمتر است! این ذرات بسیار ریز به راحتی وارد جریان خون میشوند و خطرات بسیار زیادی را برای سلامتی ما به همراه دارند.
منابع اصلی تولید آلاینده PM کدامند؟
ریزگردهای تولید شده توسط بشر عمدتا از صنعت، کار ساختمان، موتورهای دیزلی و بنزینی، اصطکاک ترمزها و لاستیک ها و گرد و غبار سطح جادهها به وجود میآید. منابع طبیعی تولید چنین ذراتی هم آتشفشانها، گرده گلها، خاک و موارد این چنینی است.در مقالهای از سایت pollution.ucr.edu میخوانیم:
PM2.5 (همچنین به عنوان ذرات کسر ریز شناخته می شود) به طور کلی به عنوان ذرات با قطر آیرودینامیکی 2.5 میکرون یا کمتر تعریف می شود. منابع ذرات ریز شامل انواع فعالیت های احتراق (وسایل نقلیه موتوری، نیروگاه ها، سوزاندن چوب و غیره) و فرآیندهای صنعتی خاص است.
PM10-2.5 (همچنین به عنوان ذرات کسر درشت شناخته می شود) به طور کلی به عنوان ذرات با قطر آیرودینامیکی بیشتر از 2.5 میکرون، اما برابر یا کمتر از 10 میکرون اسمی تعریف می شود. منابع ذرات درشت شامل عملیات خرد کردن یا سنگ زنی و گرد و غبار ناشی از جاده های آسفالت شده یا آسفالت نشده است.
PM های دیگر ممکن است در اثر تغییر شیمیایی گازها در هوا تشکیل شوند. هنگامی که گازهای حاصل از سوختن سوخت با نور خورشید و بخار آب واکنش می دهند، به طور غیرمستقیم تشکیل می شوند. منابع می تواند از احتراق سوخت در وسایل نقلیه موتوری، نیروگاه ها و سایر فرآیندهای صنعتی باشد.
نیتروژن دی اکسید
نیتروژن دی اکسید یک آلاینده گازی است و به عنوان یکی از بزرگترین مقصرهای آلودگی شهرها شناخته میشود! حجم بزرگی از این آلاینده منشا انسانی دارد. وسایل نقلیه و نیروگاهها از منابع اصلی تولید نیتروژن دی اکسید هستند.
مقادیر زیاد این آلاینده میتواند مخاط مجاری تنفسی شما را تحریک و ملتهب کند و در نهایت باعث سرفههای متعدد در کوتاه مدت و بیماریهایی مثل آسم و آلرژی در بلند مدت شود. در این میان کودکان و افراد مسن بیشتر تحت تأثیر قرار این آلاینده قرار میگیرند و زودتر دچار عفونتهای تنفسی میشوند.
گاز ازن
ازن یک آلاینده گازی است که از 3 اتم اکسیژن تشکیل میشود. در سطح بالایی جو زمین، این گاز تاثیر مثبتی دارد و اشعه ماورای بنفش نور خورشید را جذب میکند.
اما در نزدیکی سطح زمین، ازن با واکنش شیمیایی که بین اشعه خورشید و گازهای آلی و اکسیدهای نیتروژن ساطع شده توسط اتومبیل ها، نیروگاه ها، گیاهان شیمیایی و سایر منابع به وجود میآید، تولید میشود.
معمولا غلظت گاز ازن در تابستان و بهار به بیشترین و در زمستان به کمترین میزان خود میرسد. همچنین غلظت این گاز در بعد از ظهرها به بیشترین حد خود میرسد. این آلاینده میتواند مجاری تنفسی را به شدت تجریک کند. غلظت بالای این گاز مشکلات تنفسی محسوسی را به وجود میآورد و باعث کاهش ظرفیت ششها میشوذ.طبق بررسیهای asthma UK افراد مبتلا به آسم در مجاورت گاز ازن باید دفعات بسیار بیشتری از اسپری استنشاقی خود برای تنفس بهتر استفاده کنند.
گوگرد دیاکسید
گوگرد دیاکسید گازی بیرنگ و با بویی بسیار تند است. این آلاینده با سوزاندن سوختهای حاوی گوگرد، مثل زغالسنگ و بخشی از روغنها تولید میشود. در واقع وسایل نقلیه، نیروگاههای برق و گرمایش عوامل اصلی تولید این آلاینده هستند. این آلاینده میتواند در مسافتهای طولانی جا به جا شده و به تولید ازن هم کمک کند.
دی اکسید گوگرد میتواند مخاط بینی، گلو و ریههای شما را تحریک کند. همچنین این آلاینده می تواند باعث ایجاد سرفههای متعدد و گرفتگی قفسه سینه شود و همچنین باریک شدن جریان هوا به ریهها را با افت شدید همراه کند.
طبیعتا گروههای حساستر مثل افراد مبتلا به آسم، کودکان و سالمندان در برابر این آلاینده هم حساسیت بیشتر نشان میدهند.
[heading tag=”h2″ align=”center” color=”#000″ style=”lines” color2=”#000″]نحوه مقابله با آلایندهها و محافظت از سلامتی بدن چیست؟[/heading]
تا اینجا با عنوان آلایندهها و بخشی از خطراتی که میتوانند برای سلامتی ما ایجاد کنند آشنا شدیم. اما برای مقابله با آنها چه کارهایی میتوانیم انجام دهیم؟ واقعیت این است که بخشی از اقدامات، مثل کاهش رفت و آمد با وسایل نقلیه شخصی، انتقال کارخانهها به بیرون از شهرها، کاشت درختهای بیشتر و موارد این چنینی نیاز به یک عزم دست جمعی و اقدامات دولتی دارد.
اما در کوتاهمدت برای حفظ سلامتی خود لازم است در روزهای آلوده نکات بسیار مهمی را در نظر بگیریم. در ادامه به بررسی این نکات میپردازیم:
کیفیت هوا را بررسی کنید
در فصلهای پاییز و زمستان که آلودگی هوا به اوج خود میرسد، در صورت امکان هر روز کیفیت هوا را بررسی کنید تا تردد خود را به مناطق بسیار آلوده به حداقل برسانید. در چنین روزهایی بهتر است از ورزش کردن در فضای آزاد خودداری کنید.
طبق گزارش انجمن ریه آمریکا حتی اگر از یک مسیر شلوغ حدود نیم تا یک کیلومتر هم فاصله داشته باشید، باز هم تحت تاثیر هوای آلوده قرار میگیرید. در صورت امکان از حمل و نقل عمومی استفاده کنید، این کار باعث کاهش آلودگی منطقه می شود.
برای بررسی دقیق میزان آلودگی در بخشهای مختلف شهر تهران و دیگر شهرها میتوانید از وب سایت aqicn کمک بگیرید.
حتما ماسک بزنید
اگر مجبور به بیرون رفتن هستید، بهترین راه برای حفظ سلامتی استفاده از یک ماسک باکیفیت است. انواع مختلفی از ماسکها وجود دارد که تفاوت آنها در میزان مقاومتشان نسبت به آلایندههای اصطلاحا روغنی است. معمولیترین ماسکها، نوع N95 است که میتواند تا 95% از آلایندههای PM را جذب خود کند. طبیعتا هرچه ماسک قویتر باشد، جذب آلایندهها هم بیشتر خواهد بود. مثلا ماسکهای N99 تا 99% از آلایندههای PM را جذب خود میکنند.بنابراین حتما در روزهای آلوده از ماسک استفاده کنید، حتی زمانی که شیوع بیماری کرونا در این حجم گسترده متوقف شد!
از دستگاه تصفیه هوا استفاده کنید
ما بیشتر روز را در محیطهای بسته مثل خانه یا محل کار سپری میکنیم، بنابراین دستگاههای تصفیه هوا به ما کمک میکنند تا بخش بزرگی از آلاینده را حذف کرده و هوایی پاکیزه را تنفس کنیم. یک دستگاه تصفیه هوای مناسب و باکیفیت میتواند تا 99% از آلایندههای موجود در هوا را جذب خود کند.
تنها چالش به کارگیری این راهکار، بازار بسیار متنوع دستگاههای تصفیه هوا است. احتمالا اگر تصمیم به خرید یک دستگاه تصفیه هوا بگیرید، ابتدا به دلیل تنوع بالای محصولات، کمی سردرگم شوید. با این حال با دانستن چند نکته ساده میتوانید دستگاه تصفیه هوای مناسبی را انتخاب کنید.
نکات مهم برای خرید دستگاه تصفیه هوا را بشناسید
برای خرید دستگاه تصفیه هوا چند نکته زیر را حتما بررسی کنید:
- حتما از دستگاهی استفاده کنید که با فیلترهای هپا و کربن اکتیو آلایندههای محیط را جذب خود میکند. دستگاههای خانگی که از لامپ UV و یا فیلترهای مشابه آن استفاده میکنند، ممکن است عوارضی را برای سلامتی بدن در بلند مدت ایجاد کنند. در دستگاههای تصفیه هوای برندهای بزرگ و صاحب نام مانند IQ Air هم از فیلتر هپا برای تصفیه هوا استفاده میشود. در محصولات برندهای متخصص ایرانی مثل نوجان هم تصفیه هوا با فیلتر هپا انجام میشود.
- حتما اندازه دستگاه را مورد بررسی قرار دهید. دستگاههای بسیار کوچک معمولا از فیلترهای بسیار کوچکی استفاده میکنند که ظرفیت پایینی دارند.
- دقت کنید که دستگاه تصفیه هوایی که انتخاب میکنید از فن باکیفیت و در عین حال کم صدا بهره ببرد.
آیا دستگاه تصفیه هوا در پاکسازی ویروس از هوای خانه موثر است؟
جواب این سوال بستگی به نوع دستگاه تصفیه هوا دارد. اما به طورکلی میتوان گفت که اگر از دستگاه تصفیه هوا با فیلتر هپا استفاده کنید، ویروسهای موجود در محیط هم از بین خواهند رفت.
بر اساس تحقیقی که در دانشگاه مینسوتا بر روی فیلتر هپا صورت گرفته، این فیلتر در صورت داشتن کیفیت مناسب، میتواند ذراتی با اندازه ۳ تا ۲۰ نانومیکرون هم جذب کند. (چیزی حدود ۳ تا ۲۰ برابر کوچکتر از ویروس کرونا)
بنابراین استفاده از یک دستگاه تصفیه هوای باکیفیت علاوه بر حذف آلایندههای متداول موجود در خانه، به پاکسازی ویروسها هم کمک خواهد کرد.
رژیم غذایی مناسبی را به کار بگیرید
آیا تغذیه مناسب میتواند در مقابله با اثرات آلودگی هوا موثر باشد؟ بله حتما! همانطور که احتمالا میدانید، ذرات معلق و گازهای مضر موجود در هوای آلوده باعث افزایش التهاب در بدن میشوند. بنابراین، خوردن مواد غذایی غنی و حاوی آنتی اکسیدان به شما کمک میکند تا در برابر آلایندهها مقاومتر باشید.
توصیه ما این است که حتما ویتامینهای B ، C ، D و E را در رژیم غذایی خود بگنجانید و از مواد حاوی اسیدهای چرب هم بهره ببرید. از غذاهایی مثل ماهی، روغن ماهی، مرکبات، زیتون، سبزیجات برگ دار، جوانه ها و موادی از این دست استفاده کنید.
[alert style=”warning”]درباره تغذیه مناسب روزهای آلوده بیشتر بخوانید[/alert]
از روغنهای گیاهی استفاده کنید
شاید کمی عجیب به نظر برسد، اما روغنهای گیاهی که اتفاقا این روزها محبوبیتشان روز به روز بیشتر میشود، اثر بخشی بسیار خوبی دارند. آنها در درمان بیماریهای مثل آنفولانزا هم کاربرد دارند.
روغنهایی مثل:
- روغن رزماری
- روغن دارچین
- روغن لیمو روغن
- درخت چای
خواص آنتی باکتریال و ضد ویروس دارند و میتوانند در تصفیه هوا به ما کمک کنند. برای استفاده از این روغنهای عصارهای به عنوان تصفیهکننده هوا، کافی است چند قطره از آنها را به کاسه آب ولرم اضافه کنید و در جایی که وقت میگذرانید قرار دهید تا از آن استفاده کنید.
[alert style=”warning”]درباره راهکارهای پاکسازی هوای خانه بیشتر بخوانید[/alert]
[heading tag=”h2″ align=”center” color=”#000″ style=”lines” color2=”#000″]جمع بندی[/heading]
آلاینده های اولیه هوا: آلاینده هایی که مستقیماً از منابع خاصی تشکیل شده و منتشر می شوند. به عنوان مثال می توان ذرات، مونوکسید کربن، اکسید نیتروژن و اکسید گوگرد را نام برد.
آلاینده های ثانویه هوا: آلاینده هایی هستند که در قسمت های پایین جو در اثر واکنش های شیمیایی ایجاد می شوند. دو نمونه ازن و آئروسل آلی ثانویه (مه) هستند.
کنترل آلایندههای ثانویه سختتر است، زیرا آنها روشهای مختلفی برای سنتز دارند و تشکیل آن به خوبی شناخته نشده است. آنها به طور طبیعی در محیط شکل می گیرند و مشکلاتی مانند مه دود فتوشیمیایی ایجاد می کنند.
آلودگی هوا را بدون اغراق میتوان هیولای خاموشی دانست که در بلند مدت جان و سلامتی انسانهای بسیاری را میبلعد. با این حال انگار این مشکل به بخشی از زندگی روزمره ما تبدیل شده و به طور کلی آن را به دست فراموشی سپرده شده است.
اما باید قبل از آنکه دیر شود، کاری انجام دهیم. هر اقدامی که از دستمان بر میآید. از اقداماتی مثل کاهش استفاده از وسایل نقلیه که جزء مسئولیتهای اجتماعیمان است گرفته تا کاهش رفت و آمد در روزهای آلوده و به کارگیری ماسک و دستگاه تصفیه هوا.
در این میان با توجه به ساعتهای زیادی که در خانه هستیم، به نظر میرسد استفاده از یک دستگاه تصفیه هوای باکیفیت میتواند بخش بزرگی از این مشکل را برطرف کند. با این حال انتخاب یک دستگاه تصفیه هوای باکیفیت با چالشهایی همراه است.
توصیه ما این است که برای کسب اطلاعات بیشتر درباره خرید یک دستگاه تصفیه هوای مناسب با کارشناسان متخصص نوجان تماس بگیرید و مشاوره رایگان دریافت کنید. علاوه بر آن میتوانید از سایت نوجان مهر بازدید کنید.
سوالات متداول
4 نوع از مهمترین الاینده هوا کدامند؟
ازن (O3) دی اکسید نیتروژن (NO2) مونوکسید کربن (CO) دی اکسید گوگرد (SO2)
طبقه بندی آلاینده های هوا چگونه است؟
آلاینده ها را می توان به عنوان آلاینده های اولیه و ثانویه طبقه بندی کرد. آلاینده های اولیه عبارتند از دی اکسید کربن، اکسیدهای نیتروژن، دی اکسید گوگرد، مونوکسید کربن و CFC. آلاینده های ثانویه باران اسیدی و ازن هستند.
انتشارات وسایل نقلیه، نفت کوره و گاز طبیعی برای گرم کردن خانهها، محصولات جانبی و تولید برق، بهویژه نیروگاههای با سوخت زغالسنگ، و دود ناشی از تولید مواد شیمیایی، منابع اولیه آلودگی هوای انسانساز هستند.
چگونه از آلودگی هوا جلوگیری کنیم؟
کمتر از ماشین شخصی خود استفاده کنید، ماشین خود را در وضعیت خوبی نگه دارید، زباله های خود را نسوزانید ، کاشت و مراقبت از درختان، در مصرف انرژی صرفه جویی کنید.