دستگاه تهویه هوا و تصفیه هوا عبارت‌هایی هستند که گاهی با اشتباه ما به جای یکدیگر استفاده می‌شوند. درحالی که این دو روش پاکسازی هوا تاثیرات کاملا متفاوتی بر روی کیفیت هوای خانه دارند.

از طرفی همانطور که می‌دانید ذرات آلاینده موجود در هوا یکی از عوامل اصلی ابتلا یا تشدید بیماری‌های تنفسی مانند آسم و آلرژی هستند. احتمالا شما هم به دنبال راهی مناسب برای پاکسازی هوا و پیشگیری از ابتلا به این بیماری‌ها هستید.

اما سوال اینجاست که برای پاکسازی هوا از چه روشی استفاده کنیم؟ تهویه هوا چه تفاوتی با تصفیه هوا دارد؟ کدام روش مطمئن تر است؟

برای اطلاعات بیشتر درباره داکت اسپلیت بخوانید.

در این مقاله همراه باشید تا به بررسی این موضوع بپردازید.

لازم است در ابتدا بدانید کیفیت هوای خانه با میزان کربن دی‌ اکسید، ترکیبات آلی فرار (VOC) موجود در هوا، مقدار اکسیژن، دما، رطوبت و … اندازه گیری می‌شود.

تهویه هوا به معنای توزیع هوای تازه به داخل فضای اتاق و ساختمان و خارج کردن هوای «بی‌کیفیت» از اتاق است.

روش‌های مختلفی برای تهویه هوا وجود دارد:

• روش طبیعی که همان باز کردن درها و پنجره‌ها برای اقزایش گردش هوا است.
• استفاده از سیستم‌های تهویه هوای مکانیکی
• استفاده از سیستم‌های هیبریدی
• استفاده ترکیبی از روش‌های مختلف تهویه هوا

تهویه هوا چه کاربردی دارد؟

با توجه به تعریف وبسایت ventpro تهویه هوا در قسمت‌هایی از خانه مقدار زیادی آلاینده‌های ناشی از رطوبت وجود دارد، روش بسیار مناسبی برای پاکسازی هوا به شمار می‌رود.

به طور مشخص آشپزخانه (دود و بخار ناشی از پخت و پز) و سرویس بهداشتی (بخار حمام) میزان زیادی رطوبت تولید می‌کنند که می‌تواند باعث مشکلات بعدی باشد.

داشتن تهویه مناسب در این نقاط از اهمیت بسیاز زیادی برخوردار است. با این وجود کیفیت هوای خانه در نقاط دیگر و از بین بردن آلودگی هوای خانه از این طریق، چندان کارآمد به نظر نمی‌رسد.

مشکل از آنجایی شروع می‌شود که:

1. هوایی که قرار است از بیرون جایگزین هوای داخل اناق شود، در بسیاری از روزهای سال ممکن است خود به لحاظ میزان آلاینده ها در شرایط ناسالم قرار داشته باشد. بنابراین جایگزین کردن هوا از بیرون، خود ممکن است مشکلات را بیشتر کند.
2.  در نگاه ساده، جایگزین کردن هوای بیرون با داخل باعث بالا رفتن مصرف انرژی مورد نیاز جهت سرمایش یا گرمایش هوای بیرون نیز می شود.

به این دو دلیل، تهویه هوا همیشه راهکار مناسب و مقرون به صرفه‌ای نیست.

در تصفیه هوا، تمرکز بر روی جذب یا حذف ذرات آلاینده موجود در محیط است. این ذرات آلاینده شامل موارد زیر هستند:

• ویروس‌ها و باکتری‌ها
• ذرات آلاینده pm 2.5
• گازها و ذرات شیمیایی
• گرد و حاک
• کربن دی اکسید

دستگاه‌های تصفیه هوا انواع مختلفی دارند و از روش‌های مختلفی برای پاکسازی هوا استفاده می‌کنند. میزان عملکرد مناسب دستگاه نیز به روش تصفیه و فیلترهای دستگاه تصفیه هوا بستگی دارد.

به طور کلی خرید یک دستگاه تصفیه هوا مناسب، بهترین روش برای پاکسازی هوای خانه است. در واقع استفاده از دستگاه تصفیه هوا در کنار تهویه هوا مناسب، برای تنفس هوای باکیفیت اهمیت بسیار زیادی دارد.

چراکه با استفاده از یک دستگاه تصفیه هوا باکیفیت تا ۹۹% آلاینده‌های موجود در هوا را می‌توان از بین برد.

اما از طرف دیگر، انتخاب یک دستگاه تصفیه هوای نامناسب، حتی می‌تواند سلامتی شما را به خطر بیاندازد!

بنابراین لازم است قبل از خرید یک دستگاه تصفیه هوا با سیستم‌های فیلتراسیون مختلف آشنایی لازم را داشته باشید تا بیشترین بازدهی را از دستگاه تصفیه هوا داشته باشید.

بازار دستگاه‌های تصفیه هوا تنوع بسیار زیادی دارد. دستگاه‌های موجود در بازار از فیلترهای مختلفی برای تصفیه هوا بهره می‌برند. در این میان، اگر قصد خرید دستگاه تصفیه هوا برای پاکسازی هوای خانه خود باشید، احتمالا کمی سردرگم خواهید شد.

در ادامه این مقاله، انواع مختلف دستگاه‌های تصفیه هوا را معرفی می‌کنیم و به معرفی ویژگی‌های یک دستگاه تصفیه هوا باکیفیت می‌پردازیم.

فیلترها، نبض دستگاه تصفیه هوا

در فرآیند تصفیه، ابتدا هوا وارد دستگاه می‌شود و سپس کار تصفیه را فیلترها انجام می‌دهند. بنابراین مهم‌ترین بخش هر دستگاه تصفیه هوایی فیلترهای آن است.

به طور کلی دستگاه‌های تصفیه هوا از دو روش برای تصفیه هوا استفاده می‌کنند:

• سیستم های تصفیه هوا غیرفعال (Passive) در این روش تصفیه هوا  فیلترهای دستگاه، آلاینده‌های موجود در محیط را بدون اضافه کردن هرگونه ماده جدید یا تبدیل ذرات آلاینده  جذب می‌کنند.

در فرایند تصفیه هوا در این دستگاه ها معمولا از سه نوع فیلتر استفاده می شود که شامل فیلتر اولیه، فیلتر الیافی هپا و فیلتر جاذب کربن است.

• سیستم های تصفیه هوا فعال (Active)

در این روش تصفیه هوا تمرکز بر روی تغییر ماهیت آلاینده‌ها با استفاده از لامپ UV و انواع دیگر فیلترها است. در واقع در این روش ذرات آلاینده وارد دستگاه تصفیه هوا نمی‌شوند.

بلکه دستگاه با اضافه کردن ماده جدید به هوا تلاش می‌کند تا مولکول‌های ذرات آلاینده را به ذرات بی‌خطر تبدیل کند. که ممکن است خطراتی را به همراه داشته باشد.

دستگاه تصفیه هوا با سه مرحله فیلتر

فرایند تصقیه در این دستگاه‌ها از نوع Passive است. به این معنا که در فرایند تصفیه هوا هیچ گونه ماده جدیدی به محیط اضافه نمی‌شود.

بلکه هوای اتاق توسط فن به داخل دستگاه وارد می‌شود. سپس با گذشتن هوای ورودی از فیلترها و به دام اقتادن ذرات آلاینده، تصفیه هوا انجام می‌شود.

در این نوع دستگاه‌ها معمولا از فیلترهای هپا و کربن‌اکتیو برای پاکسازی هوا استفاده می‌شود.

فیلتر اولیه، اولین دیوار دفاعی

اولین مرحله تصفیه در این نوع دستگاه‌ها، عبور ذرات آلاینده از یک فیلتر اولیه است. عمده ی ذراتی که در این مرحله جذب می شوند از نوع PM 10 هستند.

به معنای دیگر، این فیلتر وظیفه جذب ذرات بسیار درشت مانند پرز و مو و گرد و غبار محیط را برعهده دارد. با جذب این نوع آلاینده‌ها به مراحل بعدی تصفیه نمی‌روند.

این موضوع باعث می‌شود تا ظرفیت فیلترهای هپا و کربن اکتیو زودتر از موعد پر نشود و این فیلترها دوام بیشتری داشته باشند.

فیلتر هپا، مهم‌ترین فیلتر تصفیه هوا

جنس این فیلترها الیافی است. فیلترهپا قابیلت جذب ۹۹% آلاینده های محیط را دارند. ذراتی که این فیلتر جذب می‌کند شامل ویروس‌ها، باکتری ها و دیگر ذرات از این نوع نیز می شود. در واقع فیلتر هپا آلاینده‌هایی با اندازه بزرگتر از ۰.۳ میکرون را جذب می‌کند.

در دستگاه‌های تصفیه هوا بسیار باکیفیت دنیا از جمله برند IQ air نیز از همین فیلترها برای تصفیه هوا استفاده می‌شود.

در ایران نیز، برندهای متخصص تولیدکننده دستگاه‌های تصفیه هوا از جمله در برند نوجان و دستگاه تصفیه هوا نوجان N300 از فیلتر هپا استفاده می‌شود.

این درحالی است که چشم انسان تنها ذرات بزرگ‌تر از ۱۰ میکرون را می‌بیند.

فیلتر کربن اکیتو، جاذب آلاینده‌های شیمیایی

داستان استفاده از کربن اکتیو به سال های ابتدایی قرن ۱۹ برمی گردد، زمانی که از این نوع فلیتر ها به عنوان ماده ای برای تصفیه آب استفاده می شد.

پس از آن با آغاز جنگ جهانی دوم مشخص شد که کربن اکتیو در ماسک های سربازان برای حفاظت از آن‌ها می توان استفاده کرد. همچنین برای تصفیه آب و هوا.

فیلتر کربن اکتیو به عنوان مکملی برای فیلتر هپا در این نوع از دستگاه تصفیه هوا استفاده می‌شود. وظیفه این نوع فیلترها جذب آلاینده‌های گازی و شیمیایی است.

درست مانند فیلتر هپا، ذراتی که توسط این فیلتر جذب می‌شوند، به هیچ عنوان به هوا باز نمی‌گردند. ترکیب این دو فیلتر در کنار هم باعث می‌شود با دقت بسیار بالایی آلاینده‌های محیط جذب شده و کیفیت هوای خروجی از دستگاه بسیار بالا باشد.

دستگاه تصفیه هوا با فیلتر UV

در این نوع دستگاه‌های تصفیه هوا از روش شیوه تصفیه هوا فعال (Active) استفاده می‌شود. یعنی ذرات معلق موجود در هوا جذب دستگاه نمی‌شوند. بلکه دستگاه با اضافه کردن یک ماده جدید و تبدیل ذرات آلاینده به ذرات بی‌خطر سعی در پاکسازی هوا دارد.

عملکرد کلی این نوع دستگاه‌ها به این صورت است:

ابتدا نور لامپ UV به سطح فیلتر می‌بتابد. سپس مولکول های گازی آلاینده شروع به انجام واکنش می‌کنند و پس از تخریب به مولکول های بی‌خطر تبدیل می شوند.

فرآیندی که با اثرات جانبی همراه است. چراکه ممکن است در مسیر تبدیل آلاینده ها به مولکول های بی‌خطر، بعضی از مولکول ها به صورت ناقص واکنش دهند و تبدیل به مولکول‌هایی ناشناخته و جدید شوند.

موضوعی که عوارض نامشخص و احتمالا خطرناکی را در پی دارد.

دستگاه‌های تصفیه هوا انواع دیگری نیز دارد که در مقاله انواع فیلترهای تصفیه هوا می‌توانید اطلاعات بیشتری درباره آن‌ها کسب کنید. اما به طور کلی اکثر آن‌ها مکانیزمی مشابه به لامپ UV دارند.

درباره دستگاه‌های تصفیه هوا نیز در سایت نوجان بیشتر بخوانید.

فن دستگاه تصفیه هوا، تعیین‌کننده میزان قدرت دستگاه تصفیه هوا

همانطور که اشاره شد، مکش هوا به داخل دستگاه، توسط فن انجام می‌شود. بنابراین قدرت و کیفیت فن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

چراکه اگر فن قادر به مکش حجم مناسبی از هوا به داخل دستگاه را نداشته باشد، عملا فرآیند تصفیه هوا به درستی انچام نمی‌شود. با وارد شدن حجم مناسب هوا، ذرات آلاینده محیط سریع‌تر جذب می‌شوند و فرآنید یک دور تصفیه هوای اتاق سریع‌تر انجام می‌شود.

برای آنکه فن قدرتمندی برای تصفیه هوا به کار گرفته شود، لازم است اندازه دستگاه نیز به قدر کافی بزرگ باشد.

بسیاری از دستگاه‌های موجود در بازار که انداره کوچکی دارند، در درون دستگاه فضای کافی برای استفاده از یک فن قدرتمند را ندارند.

طراحی متناسب با اقلیم، شرطی مهم برای یک دستگاه کارآمد

نوع آلودگی در هر اقلیم و منطقه‌ای متفاوت است. مثلا نوع آلودگی در شهر تهران با اهواز تفاوت‌ زیادی دارد. یک دستگاه تصفیه هوا مناسب باید توانایی جذب انواع آلاینده ها را داشته باشد.

برخی از دستگاه‌های که در خارج از ایران تولید می‌شود، برای مصرف و اقلیم کشور تولیدکننده، طراجی شده‌اند. در واقع به دلیل اینکه برای اقلیم کشور ما طراحی نشده‌اند، کارایی لازم را نخواهند داشت.

در این بین، برخی از دستگاه‌هایی که در کشور خودمان تولید می‌شود معمولا برای شرایط آب و هوایی اقلیم ایران بومی‌سازی می‌شوند. به طور مثال نوجان مهر سعی دارد تا دستگاه‌های خود را متناسب با آب و هوای کشور بومی‌سازی کند.

فرآیند تصفیه هوا بکار گرفته در این نوع دستگاه‌ها (فیلتراسیون سه مرحله ای) برگرفته از برندهای معتبر جهانی متخصص در این زمینه می باشد و با اعمال تمهیداتی برای کاربرد در شرایط پر گرد و خاک اغلب اقلیم های رایج در کلانشهرهای ایران بهینه شده است.

برای مثال در دستگاه نوجان N300 از فیلترهای هپا با استانداردهای اروپایی استفاده شده و میزان کربن اکتیو موجود در دستگاه‌ها برای هر اقلیمی، قابلیت بومی‌سازی دارد.

تهویه هوا در بخش‌هایی از خانه که رطوبت بالایی دارد، لازم است. اما برای آنکه هوایی پاکیزه و بدون آلودگی را تنفس کنیم، تهویه هوا به تنهایی نمی‌تواند کافی باشد.

در روز‌های بسیار آلوده که عملا امکان استفاده از تهویه هوا وجود ندارد، تصفیه هوا می‌تواند روشی مطمئن و مناسب باشد.

برای آنکه تصفیه هوا خانه به درستی صورت بگیرد و با افزایش کیفیت هوای خانه از بسیاری از بیماری‌های تنفسی خطرناک، پیشگیری کنیم، لازم است از یک دستگاه تصفیه هوای خانگی باکیفیت استفاده کنیم.

با توجه به نکاتی که به صورت مفصل در این مقاله گفته شد، انتخاب یک دستگاه تصفیه هوا با فیلترهای هپا و کربن اکتیو می‌تواند گزینه مناسبی برای پاکسازی هوا باشد.